Ka-u in ei-ngailut nahi alu nalom’e!

Eiho society a hin a-Ucha a class kibang hi, apengkop ho tilou in, atam behseh poi. Hiho lah a chu kei le Ka-Upa jong khat kana hilhon’e.

Class-KG a kipat in class kahung kibang lhon in, class-8 chan kana kaikhom lhon in ahi. Class-KG kasim lai hon chun First Rank leh Second Rank kana kilha ji hon in, ahin ol ol in ahung chal in ahile Pathen thilgon jong hintin keijoh chu lekha lam’ah kahung machal jo tan, atam jo in kei mark joh ahung tamjo ji tai. Hijeh chun jilkung holeh loi-le-gol ho a kon in pachat na kana mujing ji’e.
(Me and My Brother on Christmas Day, 25 Dec. 1989)

Chutia mi pachat kamu jing jeh chun kalungthim ah kihisah na ahung lut tan, ol ol in ka-upa chu kahin noise pan tan ahi. School leh Hostel dung a ka-upa suhkhel kahet aum leh jilkung ho kom a aguh in kaga seidoh jin, ka-upa chun mol ane ne jeng ji in ahi. Adeh in ‘Talking Mother Tongue’ ah kana ha somdoh ji lheh-e.

Alang khat-a class kakalsang chan hon in ka-upa chu lekha lam’a alhasam jep jep in, keidin jong kithang-at na asang cheh cheh jeng tan ahi. Class-6/Class-7 lah kahin sim uchun ka-upa chu gollhang heuhoi ana hitan, kei vang chu kana chapang lheh nalaiye. Hijeh chun ka-upa’n jachat ahin hejep jep tan, keivang chu ngolthet nalai kana hi.

Vetsahna sei din, school fee kipeh joulou ho gotna eipeh teng ule keichun khoh kasa ji pon, ka-upa vang chu ana jahcha lheh ji. Hitobang chun antui-butui, vonhoi-vonpha, chule sum-le-pai mi bang a akinei joulou teng chapang lang ho chun imachan akigel ji pon, ka-upa vang chun alhaset pi lheh’e. Ami hina mong mong a thu mohsei sei lou, thil neochakhat jong moh geldao jeng lou khat, chapang neocha ahi apat jingthou a anhon-changsep, twikhai-thingpoh, chule insung a numei-pasal tohding jouse hin tong ahijeh in keitoh akikheh na atam’e.

Hiti chun class-8 kahung galkai lhon tan, hahsa pum pum in school kahin jon pan kit lhon tan ahi. Keichu aneojep tin school uniform ahoi dom dom hochu kakivon in, ahoimo jep jep hochu ka-upa in akivon in ahile avet hoimo lheh-e. School uniform hi second hand ana kikichoh a, hichu ataldeh tokah a kimang ji ahi. Istry jong akihe kha pon, kengchot pona jong akimu kha poi. School uniform tuokhat kalval akinei kha pon, nisanoi-gonoi a lamsao akijot teng von hochu ahoimo nakal in vetthei jong ahi ji tapoi.

Hiche dinmun ahung hitah phatchun ka-upa hi hoitah in akigel in, lekhasim ngah a na toh a, anaote joh phate a sotding lunggel ahin neitan, kanu le kapa in ijat a ajol lhon vang in anom tapoi. Kei vang chu vonhoi-vonpha jong kagel behseh pon, class a topper hijing kahi jeh chun school kai ding chu kana thase poi. Khonung peh in kanu in hiche nikho chu ajinei nikho a pat alhaset napen holah a khat ahidan ei-seipeh’e.

Hitichun class-8 kahin chai in, akumkit in school kahin chon in Class-9 sim din kahung kalsong doh tan ahi. Ka-upa vang chun Class-8 ana chai jou tapoi. Class-9 a school kahin khel tah phat chun school uniform leh angaicha hochu athah jeng ahung hitan, kalung among lheh-e. Chule ka-upa hin natong mite akihi vang in khatvei jeng jong natong din ei-eng kha poi. Alang khat a mihet lou’in aguh in hoitho nan kana dim lha jeng tan ahi.

Hichu 2003 kumbul lam khokhallai ana hitai. Nikhat chu school suty ahijeh in inn ah kaum in ahile kaloiho toh milou’a kon a na tohpeh a louneite uicha kitha ding khat kahin mudoh uvin, inn a na tong khalou pa chu mi na tong din kahung kigo tan ahi.

Natong dia kaki got ahet phat in ka-upa in, “Mi lou a nakon sang in eiho na joh tong ute; picnic nache ule judon jong hung jao ding ahin, apha poi” eiti peh tan ahi. Nikhat sun sun suty kinei ahijeh chun keiho lou a joh kakon ding chu ka-upa in adeisah lheh’e.

Ahin, kei vang kanom hihbeh in, keisei bou chu apha in kagel in, kon ipi asei vang in kanom deh tapoi. Hitichun chomkhat pi kakiniel lhon in ahile ka-upa in jong ima seibe ding ahe tapon, einiel be tapoi. Hiche nikho a chu ipi pi kasei ahi vang kahe tapon, ahin thungaimo tampi kasei doh ahi ding vang chu kaki het ma ma’e.

Ka-upa sanga lekha themjo, class jong sang jo kahi tah jeh chun, ka-upa chu kanoise ma ma tan, ipi asei vang in kana ngaipeh poi. Kon ipi sei jong leh keisei bou aphapen leh ahoipen din kagel in, kana nahtah lheh-e. Kum-15 vel, tilpoh lungchang kakan laitah chu hiding ahi!

Hiche nikho chun ahidan dan in milou ah natong in kaga kon in kipahlou tah a kondoh kahi vang in kei lungdei a che kahijeh chun lungkim natah khat vang kanei’e.

Nilhah lam’a inn kahung kile a kakisuh theng a an kaneh jou chun kanu in ol tah in eihin houpi in, amasapen in kana toh thu’u eidong in ahi. Chujou in chingthei tah in ka-upa kahouset jeh a nopmo asahthu ho ahin sei in ahi. Chomkhat chu ka-upa joh ka-oimo nalai in, ahin hoitah a kagel leh kei themmo ahidan kahin kigeldoh’e.

Kanu ngaitah chun hiti jong hin ahinseibe’e: “Boi, na-u hi mimo hen, mithei jong le na-upa ahi; ipi ding a noise tah-a nahou ham? Na-upa hin nangho khankho ding gelna a lekhasim jeng jong ana ngah a na atoh a nangho nana sot’u ahin, tua nang in na-upa noise tah a nabol chu dih nakisah mong hinam? Na-upa in, kanao hi kineppi tah a kanei a lekha kasim sah le ka genthei na hetthem tah sang in noise na joh in einei kigo tai. Kanao in hiti lom lom a eihou ding chu kana gelphah lou ahi ati in nache doh nung chun alhase lheh-e” tin asei in ahi.

Hichun kei jong chapang cha kahi vang chun kaki gel in, “Oho, kabol khel lheh tai...” tin kei le kei themmo kaki chan tan ahi. Hichun kanu in ahin seibe kit in, “Boi, na-u hi najathem a, nangailut ding ahi... Ama tobang’a anaote ngailu hi umlou ding ahi. Tukal na-upa noise ji tahih in... Nang jeh a na-upa alhiso chu keijeng in jong kave jou poi...” tin ahin seiye.

Kanu thusei hochun kalungthim asuna lheh in, imacha kasei tapoi. Hiti chun kanu houlim chu kangai-kangai in aman jong kaneolai a ka-upan eina don ji lai thuho, chule ka-upa in eina khohsah dan ho tampi ei-seipeh’e. Kanu in hiche ni a Thusim asei ho lah a kasuhmil theilou khat hin velsei ing’e:


Nasen lai in nikhat chu na-u toh eiho thum seh seh lou ikon uvin, ken loulai ah na katong in, nang chu Theiphung noi khat ah kalupsah in, na-u in nadon’e. Na-u jong kum-3 lhinglou lai, chapangcha ahi nahlai jeh chun gamlha beh lou in kabung in louchul kathod’e. Hitichun ajo khat leh aboi khattou ahung um khadem tin nang lupna lang chu tat le tatlou in kahin suhvet ji in ahi le Sunn laitah chun Gul lientah khat ahung kithol kamu in, kahin delsuh le Gul chu na-oi chung ah akithol in, alheisuh pai pai tai. Hichun tija pum pum in kahin delsuh in, na-u kom a, ‘Gul chu namu lou ham?’ kati leh “Kamu’e...” ati in, 'Ahileh, mu bon mu a ipi dia najep lih lou ham?' kati le "Gul chu jep leng kanao kajep khah ding hija le kajep lou ahi..." ati.


Chutia thusim chesa ho asei-sei lai chun kanu jong amitlhi ana soh man tai. Thusim ho kangai a, kanu lhiso ho kamu chun seiding hethei lou khop in kaum in, hitichun thipbeh chan kanu thuseiho chu kangai mai tan ahi.

Kanu masang a imacha kaseidoh lou vang chun hiche nikho chun kalungthim ah kigellhah nakhat kanei tan ahi. Hichu ahileh, “Tua pat Ka-upa hi kanoise kit tahlou ding ahi...” tihi ahi. Mi masang a kitepna sem ding chula nikhat leh iki tepna kisukeh kha leh kijum bep ding ahi kati’n, koima kom ah kasei doh poi.

Hitichun hiche nikho a kipat chun hatah in kahung kiham bol in, kaneo a pat ka-upa ana noise jing kahi vang chun kajochan in ka-upa chu ka-u hinan jana neitah in kahin bol in, tuni chan in noise tah a kahouna kahe kit tapoi. Kum-20 nailam ahi tan, ka-upa kaja na a kon a kamanna, ahilou leh kavangset na imacha kahe kha deh poi. Ken kaja chan in ama joh in eija na asang jo in, ei-ngailut na jong asang cheh cheh-e.

Nang’in na-u phate a naja ji hinam? Naonaote jong ahi nading bang a nangailut hinam?

Me and My Brother (Year of Class-VI, 2000)

Comments

  1. Abullang chu kei le ka u hinkho toh akibng chat e .. chapang Cha kahivng in kalunghel e... Class 7 Chan kana kibah hon ahin, kakibah sungse hon chu nang le nau hinkho man bangchun kaum hon in, it reminds me of my childhood days😢. Keep it up bro.... GBU

    ReplyDelete
    Replies
    1. Kipa aum e. Pathen in nahin mapui jing uhen.🙏

      Delete

Post a Comment

Popular posts from this blog

Mukt Shabd Journal: Is it a Fake Journal?

What have the Meiteis Benefitted through this Conflict?

Khangdong ho ding’a kitilkhou nathei tah Bosco hinkho