Top-20 Thadou-Kuki Pop Singers

(My personal choice not in order)

1. Glena Thangpu: Pu Glena Thangpu ana minche laitah chu Class-IX/X kasim lai, guhthim'a mao ana kiha bol jilai ahi. Hijeh hin cassette ana sem atamjo kana ngai kha'e. Tuchan a kamelchih ho chu: Janlai Huilhi, Molhoipah, Ngaichullou, Leihaopah, Simple Lanu (with Thangjalen Doungel), Themjil Chapang (with Seiboi Tuboi), chule adg. anahi. Ama lasah ho lah a kana ngaisang chu 'kalungset nahi', 'lungset dihtah', adg. ana hi. Chule cassette nunung pen Leihaopah asem chai chun mit a vetthei din visual album khat jong ana boldoh in ahi. Geldoh thei khat chu Glena Thangpu hi Laijon Miuzeeko Award ana kisan khat jong ahi. Chule amahin Pathen la jong phasah pi ana khumdoh man'e.

2. Seiboi Tuboi: Seiboi Tuboi hin joldei la ana sah kahet sun chu Themjil Chapang hi ana hi. Cassette khatbou kana ngaikhah vang in alapi hi kana ngaisang ma ma'e. Chomkhat jou in Pathen lam ah ahung kipe in, tuchan a Pathen na tong jing chu ahi tai.

3. Thangjalen Doungel: Amahin audio cassette sang in film ho ah la ana ha sah-e. Adeh in Kukite dia superstar tia seithei aumtalou Pu Dehjamang Doungel film thona, Kumsom Kilungset, Hinkho, Lhalih Jaan, chule Henu Neingailou Hitam? kiti ho ahin ana minche lheh-e. Ahin audio cassette phabep pi jong ana bol in, tuchan a chullou pop singer ho lah a lhendoh khat ahi jing nalai-e. Thangjalen hin khatvei kom kom teng Pathen la jong asaji'e.

4. Paoboi Touthang: Pu Paoboi hi album khat asem a kon hung minphao pai jeng holah a khat ahi. First Love leh First Love-2 chu anigel in ana phao in, Saichang Sports jong chu chomkhat jou in hit ana hikit-e. 'First Love', 'Saichang Sports', 'Kangpokpi a Mina Hotel', 'Whisky ipeg lai', 'Aw Melhoi' kiti ho hi minphah thei jeng la ho ahiuve. Amahi tu tua PB Media banner noi a videographer a pangjing khat ahi.

5. Hegin Haokip: Pu Hegin in cassette ana ha sem lai chun class-6/7 vel kana hinalai in, amihina hi kana hahet tapoi. Ahin, Pu Tinthang toh cassette asem khom lhon hochu Desktape le Workman in ana kiha ngailheh ji'e. Alasah ho lah a 'Aw Tujaan...', 'Marriage bolding...' 'Janlai Chollhanu', 'Hepi leh Hepu', 'Khogem nung' kiti ho chu kana ngainom lheh-e.

6. Michael Mangboi: Michael Mangboi akiti teng 'Best Friend' toh kivet chep jeng ahi. Ama hin awngai na [natural beauty] khat anei'e. Album tampi ana semdoh lou vang in asem doh kham kham hin Kukite lah ana chohling in ahi.

7. Michael Luncha: Michael Luncha helou hi paokhat tho ho lah a mihem umlou maithei ahi. Ajeh chu kum 30 vel la ahin sah tah vang a pop singer chullou khatchu ahi. Michael Luncha ana minphao laitah chun Class-KG kana sim nalai in, ka-Miss nu uvin la eisahsah ji teng ule 'Lungset nahi kichep na a ngaito Lanu nahim...?' kiti khu kana sa ji'e. Alasah ho lah a 'Lhangkichoi', 'Dark Cell', 'Ipidinga Hepa neiti ham', 'Kut Kut Chavang Kut', 'Mittam Lanu', 'Senlai Lanu', 'Lungguh thimthu', 'Kuki Prime Minister', ahilou leh ama lasah taphot chu angai lou umlou ahi. Amahi Thadou-Kuki pop singer ho lah a fans tamneiloipen hidia ginchat ahi. Kumphabep masang a a-lasah ho remix ahin thahbol a vetthei dia ahin semdoh kit hin athah beh in alaho ahung hingdoh kit-e.

8. Kakai Kipgen: Paotinkai @Kakai Kipgen hi pop singer khangthah lang ho lah a kana ngaisang loi khat ahi. Ama hin disc (CD/degital) ahungso hi aphalam tah in ana mangcha in kum 5/6 kah in la tampi ana sadoh-e. Kisei hapmal leh album sang a la asah doh hatam a tam ahi tia lahthei ahi. CD hungso masang chun cassette khat sem kiti hi thilbai ana hibehseh pon, tukhang a vang hi hahsa behseh talou ahi. Laijon Digest in K3G kiti title ana peh Kakai Kipgen lasah lah a kangainom chu 'Kumkho sot', 'Bluehill parking', 'Tulihal Airport', 'Zanlai Lengnu', chule adg. ahi. Chule ama jong Laijon Miuzeeko Awardee anahi'e. Kakai hin Pathen la khatvei ana sajap in, aminche lheh vang in ana sajom poi.

9. Benny Khongsai: Pu Benny Khongsai jong hi lasa luiloi tah ahi vang in tuchan in achulpoi. Ama lasah lah a 'Koiba khatvei jol'a...' kiti hi Manipur sung a jatdang hojeng in jong ahet chu ahi. 'Jaan pung-8, pung-9', 'Chavang Ahshi' kiti ho jong ngaichim tih umlou ahi. Amahin magazine minphao ma ma jeng 'Chollha' jong phat sotpi ana boipi in, tuchan a magazine kiso jouse hin ama style neokhat beh alah jing nalai'u ahi tithei ahi.

10. Maxy Minthang: Zoulei a Lou ahon na a kon hung mao pan tia ana kihe Nampi het a hung minthang pop singer ho lah a Maxy Minthang hi khat ahi. Maxy Minthang akiti teng First Letter toh synonymous tobang leu a cassette masapen a ana minche khat ahi. Ama lasah tampi umjong leh 'Aw Boinu... Namin ipi ham Boi...' kiti hi jatdang te jeng in jong angaisang ma ma jeng chu ahi. Maxy Minthang ana minche dan chu 'Nanga chu thao a kikeng ham...' kiti la jeh khun Vohchal tuh-5 ana leu'e tia ana kithang ahi. Amajong hi Laijon Miuzeeko Awardee ahikit-e. 'Lungdeinu kom laitol lengdin...', 'Buolna Vangkho', 'Ngai-um', 'Pointed shoes', 'Nakum sang in nadongma atamjoi' kitiho hi Maxy lasah hetthei jeng ahi.

11. Kamboi Baite: Kamboi lasah hohin iloulah a mipi lung akoi khah ten ji ahi. Nepali la a kon kigu 'Kansire Kansire...', chule tuthah a meilhei pao a asah 'Manipur bandh...' kiti hohi minphah thei ahi. 'Helhing Helhing...', 'Chollhanu', 'Phuolva Phuolva hungleng dildel o' tiho hi gah minphah thei ahi.

12. Maneithangja: Jingkar Bongnoi tia jong ana kihe Pu Maneithangja @Thangjamang Kipgen hi band lhing'a Live Concert hinbol hetthei pen chu ahi. Ama hin music mangcha in Kuki nampi ana chohling leuvin ahi. Visual album ho lah a aneilou ki-engset tothei leuchu Jingkar Bongnoi hi anahi. Hiche album a la hohi western music copy kibol umsao sao jong leh mipi lunglai koipen artiste khat ahijing'e.

13. Manglun Haokip: Jeff Akai toh contemporary ana hi Pu Manglun Haokip hi cassette ana ha semloi chu ahi. Aman la asah hohi abit angaithei sohkei-e [unique nakhat aum sohkei-e] ana kitiji'e. Ahin, mi atamjon ahetlou chu Kumsom Kilungset lapi ngaitah a ana sah khu ahi. Hiche film a la atamjo Thangjalen sah ahi jeh in kum-20 masang a hiche film ana minche laitah a ana ve hochun Manglun sah ahilam ana hedoh ji pouve. 1996 vel a ka-homsung'u Chavang Kut kimanna a hollow guitar a 'Nangbou nahi ken tararara...' kiti asah kaga muchu neocha akihi vang in kalungmit in akilang jing nalai-e. Amalasah ho lah a 'Kachim'e Carom', 'Loterry ticket...achaina din kavaang gave tange', 'Anbang ka-itt', 'Jankhosot' kiti hohi minphah thei ahi. Pu Manglun jong hin Pathen la phachom pi ana sadoh-e.

14. Jeff Akai: Pu Jeff Akai lasah hohi kaneolai chun a-aw ahodan khu kana ha ngainom ji poi. Ahin 1996 homsung Chavang Kut kimanna a ahung a alasah nilhah-3 kijom a kaga ngai a pat chun kahin ngaisang lheh tan ahi. Chukhang lai lasa ho pachat aum na chu sound system hoibeh lou na a guitar mai mai a la asah uva aki ngaichim theilou chu ahi. Kahung letdoh nung hin Jeff Akai lasah hohi kangainom cheh cheh in, Joldeila salui tuchan a kangaisang pen ahi jing'e. Ama lasah ho lah-a 'Leihaopah namtui bangchan', 'Rising Day', 'ELB kilungset na', 'My Evergreen', 'Kalungsetna lhinglou ham?', 'Neihung lhem'o Golhon' kitiho hi tuchan kangaichim theilou ahi. Ahin ama jong Pathen a kimangcha a, Pathen vahchoina la sa jing khat vang ahi tai.

15. Janglal Khongsai: Janglal lasah ho lah a 'Thimpi Jing hen' kiti hi mitin lunglai koi ma ma jeng chu ahi. 'Kangai VN', 'Insung chapang', 'Tun kiletsah lheh jong le chun', kiti ho hi Janglal lasah minphah thei ahi. Ama jong hin Pathen la phabep anasa'e.

16. Lamkholhing Haokip: Kukite lah a numei pop singer tampi ana um jong leh Lamkholhing kalval a minche ding ana umpoi. Cassette asem ho lah a 'Senkhen lekit theilou' kiti hi alacheng hojong agilthei in, alakai dan ho jong lung nachim chim aum'e. Lamkholhing lasah ho lah a 'Hinkho ipi ham?', 'Khankho'n eito lou ham?', kitiho hi chullou ahi. Chule La atamjo hi Ncy Doungel sem hidin ginchat ahi. Lamkholhing in jong Pathen la anasa'e. Lamkholhing tilou Numei Joldeila anasa ho lah a Kimneineng, Veineichong, Melody Changsan, Lynda Vaiphei, Chingnu Shoute, Nengboi Haokip, Lhingjanem @Nenem Haokip, kiti ho jong hi ana minche ma ma jeng ahiuve.

17. Jangkholam: Joldeila saho lah a ana minche masapen chu Jangkholam ahi. Amahi eiloi pen masang peh a AIR Thadou Program a ana minthang peh ahitai. Milong ho jeng in jong 1970s/80s lai a chu ama lasah ngainom na a Thadou Program ana ngaijiu ahi. Jangkholam kidan natah khat chu guitar atum a la asah teng a-guitar gindan khu mi-2 khutnung tobang a kija ahi. Tuhin Jajai Singsit in 'Tolthing Sahei' ahin thah sah in ahile Jangkholam la hi athahbeh in ahung hingdoh kit in ahi. Ama lasah kana ngaito jing khat chu 'Kaose mihing ne bang in na-chalsam nakitan in... Ken vang khamtang kive a Longkai po kadeijoi...' kiti hi ahi.

18. Elvis Nehlal: Pu Elvis Nehlal lasah tampi umjong leh 'Duty post' kal a ana minche ding um ponte. Kaneolai a kana ha ngaisang chu 'Love Medicine' kiti holoi Michael Luncha toh awsangkai ana kitet ji lhon lai chu ahi. Pu Elvis Nehlal hin Joldeila achai na pen din 'Pahsilsel' kiti chu ana sem in, hiche cassette a anajao 'Hero Cycle...' kitichu ana minthan pi ma ma jenge. Hiche jou hin Pathen lam ah ahung kipe in, tuchan a Pathen manchah jing Pastor khat ahi jing tai. Joldeila a kon Pathen la hinsa ho lah a a-lasah tamloipen, chule la asah chan a ngainom umcheh cheh chu ahi. Alasah atamjo hi ama sem ahung hitan, alakai hohi kilou detdut jong leh la hohi ahing in, angai jouse dia kitilkhou nathei jeng ahi. Adeh in khangthah ho chouna la hohi angai thei lheh-e.

19. Alex Lalcha: Alex Lalcha jong hi cassette khat le ni asem a kon ana minphao pai jeng, K3G toh contemporary ana hi'e. Alex Lalcha lasah ho lah a ana minche pi masat pen chu 'Laidang lengdin kahin phal poi...' hi ahi. 'Chom chom chom chomhih in...', 'PUBG', 'One Love' kiti la hohi gollhang chapang ho lunglai koitan hochu ahi. 'Aw kasenngai Kimboi...', 'Aw Lungset um...', 'Lhalam Chollha', 'Janlai Huilhi' kiti ho jong hi la ngaisang umtah ana hi. Alex Lalcha hi Motbung Laijon Miuzeeko Award 2013 a dia nomination anamu ahi.

20. Lucky Thangcha: Kuki te hi lasah lam a talent neitah te ihi uvin, lasathem ho hi mijat toh vetkah dia tam mong mong chu ihiuve. Hijeh hin top-20 hi lhendoh hahsa thim tah chu ahi. Masang lai Aneh Chongloi leh Jangkholam holoi a pat Billamkam, Johny Khongsai, Paosat Haokip, Paolet Misao, Lalboi Touthang, Tinthang, Kamneo Touthang ('Honsung Lengnu'), Bromin Touthang, Colin Paomin, Lovejoy Haopu, chule adg. simjou jai ahipoi. Ahin hiho jouse lah a Lucky Thangcha hi kangaisang loitah khat ana hi. Ama lasah lah a 'Kemchung', 'Ahshi kibom', 'Ni em banga', 'He he he...', 'Figure hoinu', 'Nalungtup' kiti hohi minphah thei ahi. Agom lam a seidin Lucky Thangcha joldeila sah hohi angailou aum poi. Ahin Lucky @Thangcha Khongsai in jong alung ahin hei a pat Pathen la ahin sa pan in, tuchan hin testimonial song phabep pi asah doh keu hilou in Pathen a din akimangcha jing tan ahi.

NB: Lasathem jouse hi minphah ding hileh seijou hilou ding ahi. Hijong leh achung a kahin minphah hohi lasa luijep kana ngaisang ma ma jeng ho ahi tauve. Chule hiche a hi tukhang a ho vang jaolou ahi. Hetthei khatchu Joldeila ana sa atamjo hin Pathen la jong ana sa uve.

(Uploaded on my facebook status on the intervening night of 15/16 September 2019)

Comments

Popular posts from this blog

Mukt Shabd Journal: Is it a Fake Journal?

What have the Meiteis Benefitted through this Conflict?

Narcissistic and Capricious Leadership: Do the Meiteis change their Leaders like one changes clothes?